Je leest het momenteel voortdurend in de kranten: expert X vindt dat onderwijs achteruit gaat. Expert Y pleit voor opnieuw meer vanbuiten leren. De experten rijzen vanuit de grond als paddenstoelen. Wat maakt iemand expert eigenlijk? Maar goed… Zo heb ik ook mijn eigen mening en mijn advies is: kies wijs. Luister niet zomaar naar raad van experten wiens mening gekleurd is door eigen kunnen zonder effectief op het werkveld te staan. Kies voor evidence based en een portie gezond verstand 😉
Vanbuiten leren is niet hetzelfde als automatiseren
Het is gemakkelijk om te zeggen dat de lat hoger moet als je steeds een primus was in de klas. De zogenaamde experten konden waarschijnlijk allemaal goed vanbuiten leren en hadden de illusie veel te weten. Maar niets is minder waar. En ik zal u zeggen waarom… Ook ik was een prima studente. Op mijn rapport stond steevast : is leergierig, behulpzaam maar praat teveel. In het middelbaar streefde ik naar de 100. Op mijn rapporten prijkten enkel getallen boven de 8/10. Voor minder deed ik het niet. Ik sleepte elk jaar prijzen in de wacht. Dat was mijn doel, mijn hobby want uitdaging kreeg ik niet echt. Ik was gewoon een goede student, deed niet moeilijk en was beleefd. Maar ik moest geen moeite doen, kreeg nooit eens iets uitdagend of ‘anders’… Eigenlijk gemakkelijk hé…want ik was geen klager.
Ik kon fantastisch goed vanbuiten leren. Te zot eigenlijk. Zo heb ik mijn spreekbeurt eens vanbuiten geleerd. Het ding was 5cm dik. Getypt, gebundeld inclusief inhoudstafel en prenten. Studeren was voor mij very easy; ik kon zo goed vanbuiten leren dat ik het maar 1 keer moest lezen. Ik wist perfect waar wat stond. Een fotografisch geheugen zeg maar…
Wat klaag je nou zou je denken… wel, ik zal het u eens vertellen. Ik had dan wel 10/10 , no way dat ik wist (bij bepaalde vakken) wat ik nou aan het leren was. Ik begreep noppes nada van sommige termen die ik vanbuiten leerde. Schrijf maar over, leer maar en klaar… Ik wist even weinig van die les dan anderen die 4/10 hadden omdat ze minder goed vanbuiten konden leren. Pas toen ik dat doorkreeg en er zélf iets aan deed kreeg ik het voor elkaar ook 100 te halen op vakken waarvan de leerkrachten zeiden dat dit onmogelijk was. Op een bepaald moment kon ik alle landen en hoofdsteden van alle continenten vanbuiten. Een jaar later wist ik het niet meer nu al helemaal niet meer. Wat heb ik daar nou aan gehad? Kon je mij niet beter tonen hoe ik iets kon opzoeken? Dat de kaart helemaal niet de beste weergave was van de wereld? Hoe je een globe moet gebruiken? Hoe ik kon opzoeken hoe ik naar een land kon reizen ? En misschien, als er wat meer herhaling was geweest in plaats van 1 keer iets vanbuiten te leren en nadien niet meer… dan had ik het nog geweten.
Begrijpen wat je leert
Ik begon aan zelfstudie te doen: ik zocht in boeken en het internet op hoe iets werkte als ik het niet begrepen had. Tot ik écht inzicht had in wat ik deed. Zelfs soms iets proberen en doen. Ik gaf laatst in mijn eigen klas en les over techniek en elektriciteit, iets wat ik vroeger absoluut nooit begreep. Wij moesten toen aan de hand van tekeningen stroomkringen begrijpen. Het ging er niet in. Gelukkig kon ik memoriseren en had ik een fotografisch geheugen. Mijn resultaten waren meer dan prima. Maar geloof me vrij: ik wist niet wat ik deed. Als nu de elektriciteit uitvalt bij mij thuis weet ik begot niet wat te doen, behalve aan kaars aansteken en naar mijn man bellen. Help! Het was pas toen ik echt begreep wat ik deed, dat mijn ogen open gingen. Ik schreef op al mijn examens: Z.O.Z. Daar schreef ik nog wat achtergrond info… Weetjes…
Ik heb nooit begrepen waarom louter vanbuiten leren de norm was. Doe de test… laat kinderen een moeilijke materie vanbuiten leren en geef 2 maanden later de toets nog eens… Ik wil niet weten hoeveel kinderen het niet meer gaan kunnen. Maar laat kinderen iets doen, herhalen én begrijpen en grote kans dat ze het nog wel weten. Of blijven onthouden…. Ook uit fouten leert men. Zo hadden we te weinig citroenen gebruikt om een stroomkring met lampje te laten werken. De dag nadien gingen we het opnieuw proberen mét een Voltmeter én zo toonde ik aan dat 1 citroen écht wel stroom opwekte, maar niet genoeg om de lamp te doen branden want een lamp heeft een bepaalde hoeveelheid Volt nodig. Zo kwamen mijn leerlingen tot de conclusie dat we méér citroenen moesten gebruiken. Al doende leert men… Dit was dan ook een toetsvraag na het thema. Waarom werkte 1 citroen niet… wat hadden we moeten doen.. Ze hadden het allemaal juist…
Maar wat dan wél?
Vanbuiten leren is NIET hetzelfde als automatiseren. Dit laatste is belangrijk. Jawel. Maar helemaal iets anders in mijn ogen. Automatiseren is iets geregeld doen zodat het een automatisme (zonder nadenken iets doen) wordt met een langdurig effect. Daarom moet je elke dag lezen als kind, de tafels oefenen, geregeld fietsen, beurten gaan zwemmen, woordenschat leren van Frans etc… En daar sloegen enkele jaren geleden al die experten VOLLEDIG mis. NEEN, vanbuiten leren van leerstof zonder ze te begrijpen heeft geen enkel nut in mijn ogen. Enkel dat de kinderen (en hun ouders) die goed vanbuiten leren het valse gevoel hebben dat ze het kunnen en de kinderen (en ouders) die dat niet kunnen zich mislukt voelen. En het ergste van al is dat die punten op het rapport komen omdat we verknocht zijn aan ‘iets op punten zetten’. Vanbuiten leren van versjes, gedichten en weet ik veel is wél handig om bijvoorbeeld het geheugen te trainen. Of doe geheugenspelletjes. Maar doe dit louter om te oefenen. Automatiseren is wél belangrijk. Ik heb nooit begrepen dat die experten dat niet inzagen….
Gelukkig kwam er inzicht
Nu moet ik wel zeggen dat er meer en meer inzicht komt in het leerproces en de werking van ons brein. Dat geeft inzichten waardoor men nu wel de bouwstenen van effectieve didactiek kunnen neerzetten. Ja, herhaling en spreiding in tijd is nodig en neen, de dag op voorhand vanbuiten blokken heeft geen enkel nut (hetzij dan de toets goed doen en nadien alles weer vergeten).
Prestatiegericht en punten punten punten
In mijn ogen gaat het onderwijs OOK achteruit omdat er vele factoren zijn waar geen rekening mee gehouden wordt: de veranderende maatschappij, anderstalige nieuwkomers, andere beroepen die nodig zijn, technologische ontwikkeling…. De laatste jaren is onze samenleving grondig veranderd, maar we onderwijzen nog grotendeels op de manier van 100 jaar geleden bij wijze van spreken. Dus neen, dat kan niet. Verandering is moeilijk… maar noodzakelijk. Wie niet mee gaat blijft achter. Baseer je als leerkracht op wetenschappelijke inzichten en bewezen handelingen. Inzicht in het leerproces is zo belangrijk, als kind, student en als leerkracht…
Lees ook: Hoe ik persoonlijk vind dat we ons onderwijs moeten aanpassen
We zitten op een kantelmoment, mét weerstand
Misschien moeten we eens over het volgende denken..
Dat kinderen toch beter, gecombineerd met een kennisrijk curriculum, al doende leren (het geleerde (de basis) uittesten) en dat buiten onderwijzen toch beter is dan men denkt… Iets dat zo logisch leek in mijn ogen. We hebben een prestatiegericht onderwijs met nog nooit zoveel mensen en kinderen die een burn out hebben. Hoe komt dat? Wordt het geen tijd om na te denken wat onderwijs is? Wat we willen bereiken? Misschien moeten we iets doen aan de toetscultuur waarbij er getoetst wordt om punten op het rapport te kunnen zetten en minder om gerichte feedback te kunnen geven. We moeten een veilige omgeving creëren waarbij kinderen fouten kunnen maken waarop ze gezichte feedback krijgen.
Dat we misschien beter inzetten op sociale vaardigheden en vermijden dat we minder individu’s creëren die enkel aan zichzelf denken? Dat we stoppen met mensen te vergelijken en meten volgens 1 standaard? Dat we breder moeten kijken dan punten alleen? Dat je geen 1 bepaalde stijl op ieder kind kan toepassen? Dat kinderen ook door te spelen (maar wel met focusdoel!) veel dingen leren? Dat we de druk misschien moeten verlagen van onze kleuters en kinderen, maar wel kennisrijk moeten lesgeven? Dat we ons beter zouden verdiepen in de ontwikkeling van de mens en zo zouden begrijpen waarom kinderen van de lagere school moeilijk kunnen plannen? Dat die onnozele projectjes (volgens expert Z) toch meer nut hebben dan we denken? Dat we misschien moeten inzetten op respect hebben voor elkaar en hoe we kunnen omgaan met conflicten op een respectvolle manier? Dat door deze impasse in het onderwijs (we zitten op een kantelmoment) ouders het zelf niet meer weten en uitwerken op leerkrachten? Dat het middelbaar onderwijs niet overal is afgestemd op kinderen uit het lager onderwijs en dat daar nog meer standaard lesgegeven wordt in lokalen met bankjes op een rijtje? Dat we met 1 persoon voor de klas niet toekomen? Dat ….
Ik zou het wel weten… denk er maar eens over na…
XOXO Nathalie
No Comments