Praten rond gevoelens met kinderen, hoe begin je daaraan?

Praten rond gevoelens met kinderen is enorm belangrijk. Het schept een band, creëert een veilige omgeving en leert het kind hoe hij met zijn emoties en gevoelens kan omgaan. Het geeft ook vertrouwen en het is een uitlaatklep. Maar hoe doe je dat? Ik heb hier wel enkele interessante tips verzameld.

Het goede voorbeeld geven

Ik heb het nog al eens gezegd, praten rond gevoelens met kinderen kan enkel en alleen maar als je zelf het goede voorbeeld geeft. Je kind leert door observatie. Mijn kinderen zien alle gevoelens van mij, ik steek ze niet weg. Ik huil, lach, ben boos, verbaasd enz… Ik vertel hen ook waarom ik verdrietig, boos, blij ben enz… Zo leren ze dat het oké is om je gevoelens te tonen (op een goede manier). Ik ben zeker niet perfect en laat mijn gevoelens wel eens zien op een negatieve manier. Ik vertel hen altijd wel waarvan deze gevoelens komen.

lees ook: het goede voorbeeld geven, of nét niet?

Luister naar je kind

Het is heel belangrijk dat je kinderen voelen dat ze bij hun ouders, opvoeders of omgeving terecht kunnen met hun gevoelens. Het is belangrijk dat je openstaat en écht luistert naar je kind. Erken zijn gevoelens, bevestig en spreek erover. Neem een goede lichaamshouding aan en maak oogcontact. Leg zeker alle andere zaken even opzij. Je kind zal voelen dat je er voor hem bent. Bij kleine kinderen is het een fijn gevoel voor hen als je op ooghoogte staat met hen. Ga even zitten of ga even op je knieën zitten en zorg dat je op dezelfde hoogte zit. Dat geeft ook een veiliger gevoel. Praat op een rustige en duidelijk manier. Wees geduldig en wacht antwoorden af. Laat ze rustig nadenken en hun gevoelens verwoorden. Praten rond gevoelens met kinderen is noodzakelijk.

Reageer gepast

Wanneer je goed luistert naar je kind kan je ook beter antwoorden. Kijk ook naar de lichaamstaal. Bij kleine kinderen kan je herhalen wat hij gezegd heeft. Wanneer je kind bijvoorbeeld boos is om iets kan je dat opvangen door even op ooghoogte te gaan zitten en rustig te blijven. Je kan je zin beginnen met : “ik begrijp dat je boos bent omdat…, maar….” Zo weet hij dat het oké is om deze gevoelens te hebben. Ik heb al vaak op deze manier gepraat met mijn kinderen en je moet geduld hebben maar het loont echt wel.

Onderbreek het kind niet

Laat kinderen uitpraten en knik bevestigend. Onderbreek zijn verhaal vooral niet. Laat hen voelen dat je echt wil weten wat hij te vertellen heeft. Stel niet te snel waarom-vragen maar laat echt het verhaal vertellen. Probeer op andere manieren te achterhalen wat er gebeurde. Geef ze even tijd. Pas nadien kan je er dieper op in gaan. Je kan wel bijvoorbeeld samen oplossingen zoeken.

Wacht even met adviseur te spelen. Misschien wil je kind gewoon even praten. Je kan het ook vragen: “wil je dat ik…”. Soms is het niet zo leuk voor kinderen als je meteen raad begint te geven. Laat hen duidelijk merken dat je er bent als ze hulp zoeken of nodig hebben en dat je samen naar een oplossing zal zoeken als dat nodig is.

Laat je kind zijn gevoelens hebben

Een kind mag boos, bang, verdrietig zijn. Als je kind iets echt niet leuk vindt hoef jij niet te zeggen dat het wel zo is. Waarom zou je kind dit niet leuk mogen vinden? Je neemt op deze manier de gevoelens van je kind serieus. Lust hij dat écht niet? Heeft hij het geproefd? Wel, dan is het ok. Je kan het altijd later proberen. Valt je kind en heeft het pijn? Dan kan je beter zeggen: “Oh dat zal wel even pijn gedaan hebben, laat eens zien, zal ik er even een kusje op geven?” in plaat van te zeggen: het is niet erg. Bied troost, wees er voor je kind en erken gevoelens. Dat is zo belangrijk, praten rond gevoelens met kinderen.

Toon zelf gevoelens en verwoord ze

Zoals ik al zei is het belangrijk om het goede voorbeeld te geven. Spreek geen slecht over anderen in het bijzijn van je kinderen. Wanneer je kind iets doet wat niet leuk is kan je ook beginnen met : “ik vind het niet fijn dat…” en wanneer hij wel iets leuks doet kan je dan weer zeggen: “ik vind het leuk dat…’.

Maak tijd voor je kinderen

Wanneer je met een kind  gaat praten over zijn gevoelens, zorg dan dat je voldoende tijd hebt. Wanneer je het gesprek na enkele minuten moet afbreken omdat je ergens dringend heen moet, dan kan je het gesprek beter even verzetten. Geef ook het kind de tijd om zijn verhaal rustig te vertellen in plaats van gehaast te zijn en waarbij hij misschien belangrijke elementen vergeet te vertellen. Zo geef je je kind ook het gevoel dat hij belangrijk is.

Houd rekening met de gevoelens van je kind op verplaatsing

Hier ben ik zelf ook wel eens de mist in gegaan. Het was nog niet helemaal duidelijk toen maar V. had het moeilijk met sociale situaties waarbij hij de mensen niet kende. Hij is hoogsensitief. Hij klampte zich dan aan mij vast, wou niet gaan spelen en ik begreep het niet. Alle andere kindjes leken er geen moeite mee te hebben en hij wel. Ik werd er zelfs boos van. Maar hij kan er helemaal niet aan doen. Maar eigenlijk had ik gewoon bij hem moeten blijven, hem een veilig gevoel moeten geven en zeggen dat ik het begreep wat hij voelde. Dat doe ik nu wel altijd en nu gaat het beter.

Hou het bij ‘ik’

Maak duidelijk wat jij denkt of voelt of verwacht van je kind. Door in de ik-vorm te spreken weet je kind dit. Dat kan hij dan zelf ook gebruiken. Je geeft hierbij het goede voorbeeld. “Ik wil niet dat je zo spreekt tegen je broer’; “Ik vindt het niet fijn dat…’ “Ik vind het heel leuk als je…”…

Bij baby’s

Uiteraard kan je nog niet echt praten over gevoelens met je baby maar je kan er wel op reageren. Lichaamstaal is de enige manier dat ze hebben om met jou te communiceren. Je baby huilt bvb omdat hij bang is. Je neemt je baby op om hem te troosten en hij stopt met huilen omdat hij zich nu veilig voelt. Eerst was de baby dus angstig maar omdat je op een goede manier hebt gereageerd op het gevoel van de baby, voelt de baby zich nu beter en veilig. Je kan veel aanrakingen gebruiken. Zoals babymassage, een baby spa, spelen met je baby enz…  Aanrakingen zijn één van de belangrijkste basisbehoeften van je kindje.

Verschillende huiltjes: leer je kindje begrijpen

Jammer genoeg hadden wij zelf een huilbaby. Dan wordt het moeilijker om de juiste signalen op te pikken. Je bent dan vooral blij als hij stopt. Maar vaak hebben baby’s verschillende huiltjes. Op de duur leer je de verschillende signalen onderscheiden. Zo kan je baby huilen omdat hij moe is, honger heeft, pijn heeft, geschrokken is of zich eenzaam voelt. Als je er gepast op reageert voelt je baby zich begrepen. Geduld is hierbij ook een mooie zaak. Wacht even voor je reageert om de juiste signalen op te pikken en te leren wat hij wil. Probeer ook kalm te blijven als je zoals mij een huilbaby hebt. Zoek hulp wanneer het je teveel wordt.

Praat met je baby

Ook al is hij nog klein, het is echt belangrijk dat je veel tegen je kindje praat en oogcontact maakt. Je maakt jouw gevoelens duidelijk en hij hoort je stemklank en ziet je gezichtsuitdrukkingen. Het is goed voor de woordenschat en de band die je opbouwt met je kindje. Hij leert ook welke klankstem en gelaatsuitdrukking bij elkaar passen. Dat biedt veiligheid.

Geef positieve aandacht en moedig je kleuter aan

Ook hier weer draait alles om het goede voorbeeld, de boodschap, aanmoediging en verwoorden van je gevoelens. Moedig goed gedrag ook aan en zeg hen waarom je dat vindt. Zo leren ze dat bepaalde dingen die ze doen goed zijn en andere dingen niet horen. Laat ze ook jouw gevoelens zien. Dat je het leuk vindt dat hij zelf zijn kleren uittrekt bvb.

Kinderen uit de lagere school begrijpen dat iedereen gevoelens heeft. Ze vergelijking zich met elkaar en denken meer na over hun eigen gevoelens. In school werken ze ook geregeld aan sociale vaardigheden. Het is natuurlijk belangrijk om ook thuis met die gevoelens om te gaan. Vriendschappen worden belangrijk en dat gaat ook gepaard met ruzies, allerlei gevoelens enz.. Blijven praten is de boodschap!

lees ook: 5 favoriete boeken over moederschap en opvoeden

Voor peuters en kleuters:

•   Boze draak. Philippe Goossens & Thierry Robberecht, Clavis.
•   Helemaal blij. Karen Bryant-Mole & Mike Gordon, Kwintessens.
•   Hoe voelt Felix zich vandaag? Didier Lacvy & Fabrice Turrier, Davidsfonds.
•   Ik voel me zo alleen. Brian Moses & Mike Gordon, Kwintessens.
•   Je gevoelens als je boos bent. Brian Moses & Mike Gordon, Dijkstra.
•   Je gevoelens als je bedroefd bent. Brian Moses & Mike Gordon, Westland37

•   Kikker is verliefd. Max Velthuijs, Vriendjes van Leopold.
•   Ze pesten me! Jen Green & Mike Gordon, Kwintessens.
•   Ik verveel me zo! Brian Moses en MikeGordon,Kwintessens.
•   Ik ben verlegen. Karen Bryant-Mole en Mike Gordon,Kwintessens.
•   Je gevoelens als je bang bent. Brian Moses, Dijkstra.
•   Ik heb een handicap. Jen Green en Mike Gordon,Kwintessens.
•   Dat is niet eerlijk. Brian Moses en Mike Gordon,Kwintessens.
•   Je gevoelens als je jaloers bent. Brian Moses,Kwintessens.
•   Nijntje en Nina. Dick Bruna, Mercis Publishing.Voor kinderen uit de lagere school:

•   Boos zijn. Guido is boos. Celeste Snoek, Ivan & Ilia, Kwintessens.
•   Ik ben bang: van angsthaas tot held. Nuria Roca & Rosa Maria Curto, Averbode.
•   Mag het licht nog even aan? Ann De Bode & Rien Broere, Van In.
•   Merel is bang: over angst. Martine Delfos, Pereboom. 38

•   Mijn hoofd zit vol zorgen! Brian Moses & Mike Gordon, Kwintessens.
•   Ruzie: vechten om het piratenschip. Berdie Memel Saris, Kwintessens.
•   Waarom leef ik? Filosofie voor kids. Oscar Brenifier, Davidsfonds.
•   Wat voel ik? Filosofie voor kids. Oscar Brenifier, Davidsfonds.
•   Je zit er maar mee. Vragen van kinderen van 9 en 10 jaar. Christine Crabbac, Averbode.
•   Mijn gevoelens: van verdrietig zijn tot blij zijn. Nuria Roca & Rosa Maria Curto, Averbode.Voor jongeren:

•   Bouwen aan zelfvertrouwen. Marijke Bisschop, Lannoo.
•   Twijfels. Kate Cann, Kluitman.Voor ouders:

•   M.O.M’S lexicon van opvoedingsmisverstanden. Van aandacht tot zakgeld. Marga Schiet, Unieboek.
•   Positief opvoeden. Inclusief de ontwikkeling van baby tot adolescent. Joost Devolder, Garant.39
•   Wat je baby vertelt. Secrets of the Babywhisperer. Tracy Hogg en Melinda Blau, De Boekerij.
•   Huilen, Boos zijn, Ruzie. Omgaan met emoties bij kinderen van 0-8 jaar. Hanneke van Hasselt-Mooy, SWP.
•   Wat je peuter vertelt. Secrets of the Babywhisperer.Tracy Hogg en Melinda Blau, De Boekerij.
•   Kinderen Opvoeden. Een antwoord op de meestgestelde vragen. Stef Desodt, Lannoo.
•   Praten met kinderen. Een boek voor ouders en andereopvoeders. Nicole van As en Jan Janssens, Garant.
•   Kinderen van de lagere school. De meest gestelde vragen van ouders over kinderen van 6 tot 12 jaar. StefDesodt, Globe.
•   Alles went, ook een adolescent. Wegwijzer bij hetopvoeden van jongeren. Theo Compernolle, HildeLootens, Rob Moggré en Theo van Eerden, Lannoo.
•   Ik heb ook wat te vertellen. Communiceren met pubersen adolescenten. Martine F. Delfos, SWP.
•   Het hoog sensitieve kind. Help je kinderen op te groeienin een wereld die hen overweldigt. Elaine N. Aron, Archipel.

Voor hulpverleners

Werkpakketten:

•   Een huis vol gevoelens en axen. CEGO Centrum voorErvaringsGericht Onderwijs.
•   Pak van mijn hart! Een educatief programma voorkinderen met depressieve kenmerken tussen 6 en 12 jaar. Socialistische mutualiteiten en Vrije universiteit Brussel.
•   Voelsprieten. Een spel voor 9 tot 12 jarigen over gevoelens. Centrum voor informatieve spelen en de socialistische mutualiteiten.
•   Baby’s in beeld. Video-hometraining en video-interactiebegeleiding bij kwetsbare baby’s. Marij Eliëns,SWP.
•   Huilen, boos zijn, ruzie. Omgaan met emoties bijkinderen van 0-8 jaar. Hanneke van Hasselt-Mooy, SWP.
•   Luister je wel naar mij? Gespreksvoering met kinderentussen vier en twaalf jaar. Martine F. Delfos, SWP.
•   Praten met kinderen. Handboek voor de begeleider.Nicole van As en Jan Janssens, Garant.
•  Luisteren naar kinderen. De nieuwe methode voor overleg in het gezin. Dr. Thomas Gordon, Tirion.

Andere brochures :

•   De ander en ik: sociale vaardigheden bij kinderen enjongeren.
•   Baby’s geven signalen: Hoe communiceren met heeljonge kinderen?